Prezydent Iranu ogłosił, że Teheran nie nadaje się już do istnienia jako stolica kraju ze względu na katastrofalny niedobór wody. Decyzja ta była pierwszym w historii Iranu przypadkiem przeniesienia stolicy z powodu katastrofy ekologicznej, mimo że na przestrzeni wieków miasto było kilkakrotnie przenoszone ze względów politycznych. Przyczyną kryzysu są nie tylko zmiany klimatyczne, ale także dziesięciolecia złego zarządzania, korupcji i niekontrolowanego wyczerpywania się zasobów.
Dziesięciolecia ignorowanych ostrzeżeń
Naukowcy ostrzegają od 2008 roku, że nadmierne pompowanie wód gruntowych w Teheranie i okolicznych obszarach rolniczych nieodwracalnie uszczupli warstwy wodonośne kraju. Niekontrolowane użycie nie tylko wyczerpało zasoby, ale także je fizycznie zniszczyło. Ostatnie badania pokazują, że centralny płaskowyż Iranu opada o ponad 35 centymetrów rocznie, powodując utratę 1,7 miliarda metrów sześciennych wody w wyniku ściskania gleby niszczącego podziemne magazyny.
„Widzieliśmy, że to nadchodzi” – mówi geolog Dario Solano, podkreślając, że załamanie było przewidywalne.
Globalny trend: miasta schodzą do podziemia
Teheran nie jest sam. Miasta na całym świecie, w tym Kapsztad, Meksyk, Dżakarta i części Kalifornii, stoją w obliczu podobnych scenariuszy „dnia zerowego”, w których niedobory wody i osiadanie gruntów zagrażają życiu. Ilustruje to rosnącą tendencję ośrodków miejskich zmagających się z niezrównoważonym zarządzaniem zasobami pod presją środowiska.
Sugerowane rozwiązanie: kosztowna przeprowadzka
Irańscy urzędnicy rozważają przeniesienie stolicy na wybrzeże Makran na południu, region znany z ekstremalnego klimatu i nierównego terenu. Posunięcie to może kosztować ponad 100 miliardów dolarów, co rodzi pytania o jego wykonalność. Niektórzy eksperci sugerują, że decyzja ta nie jest podyktowana koniecznością środowiskową, ale manewrami politycznymi.
Korupcja i złe zarządzanie w sercu kryzysu
Według politologa Michaela Rubina kryzys to „doskonała burza zmian klimatycznych i korupcji”. Złe zarządzanie zasobami wody, gruntów i ścieków pogorszyło sytuację. Przeniesienie stolicy mogłoby uniknąć odpowiedzialności za dziesięciolecia złych decyzji. Urbanistka Linda Shea zauważa, że chociaż zmiany klimatyczne są wygodnym kozłem ofiarnym, podstawowe przyczyny leżą w błędnych obliczeniach politycznych.
Opuszczenie Teheranu jest ostrym ostrzeżeniem: niekontrolowana degradacja środowiska i systemowa korupcja mogą sprawić, że nawet duże miasta nie będą nadawały się do zamieszkania. Kryzys uwypuklił pilną potrzebę zrównoważonego zarządzania zasobami i przejrzystego zarządzania, aby uniknąć podobnych katastrof w innych miejscach.
