Dziesięć lat po Porozumieniu paryskim świat znajduje się w krytycznym momencie walki ze zmianami klimatycznymi. W porozumieniu wyznaczono ambitne cele w zakresie ograniczenia globalnego ocieplenia do „znacznie poniżej” 2°C, najlepiej 1,5°C, w porównaniu z poziomem przedindustrialnym. Chociaż poczyniono pewne postępy, emisje nadal rosną i konieczne jest znaczne przyspieszenie, aby zapobiec katastrofalnym skutkom. W ocenie tej analizowany jest obecny stan porozumienia, stan spraw globalnych i pozostałe wyzwania.
Globalne trendy temperaturowe
Od 1970 r. co roku temperatury przekraczają średnie temperatury w porównaniu z poziomami przedindustrialnymi (zwykle z drugiej połowy XIX w.). W 2015 r. średnia temperatura na świecie była o 1,1°C wyższa od tego poziomu, a obecnie wynosi około 1,3°C. Rok 2024 był najcieplejszym rokiem w historii, chwilowo przekraczając 1,5°C, ale w porozumieniu paryskim przyjęto średnie długoterminowe. Prognozy wskazują, że w 2025 r. temperatury wzrosną o około 1,4°C w stosunku do poziomu przedindustrialnego, co sprawi, że będzie to jeden z najgorętszych lat w historii.
Dlaczego to ma znaczenie: rosnące temperatury przyspieszają ekstremalne zjawiska pogodowe, podnoszenie się poziomu morza i niszczenie ekosystemu. Każdy ułamek stopnia, którego udało się uniknąć, ma kluczowe znaczenie dla złagodzenia tych skutków.
Przewidywane scenariusze ocieplenia
Przed Porozumieniem paryskim świat był na dobrej drodze do ocieplenia się o 3,7–4,8°C do 2100 r. Oczekuje się, że obecne zobowiązania podjęte w ramach porozumienia obniżą tę temperaturę do około 2,9°C, z prawdopodobnym zakresem 2,3–3,4°C. Chociaż jest to poprawa, nadal nie wystarczy, aby osiągnąć cel 1,5°C.
„Liczy się każda tona; każda dziesiąta stopnia unikamy spraw; liczy się każdy rok.” – Costa Samaras, Uniwersytet Carnegie Mellon
Dopóki globalne emisje nie osiągną zera netto, sytuacja klimatyczna będzie się pogarszać. Ocieplenie o 4°C może doprowadzić do 118 dodatkowych niezwykle gorących dni w USA do końca stulecia, co będzie miało jeszcze poważniejsze konsekwencje w innych krajach. Ograniczenie emisji do 2,6°C skróciłoby tę liczbę do 88 dni, natomiast ograniczenie ocieplenia do 1,3°C oznaczałoby zaledwie 58 takich dni.
Międzypokoleniowe skutki klimatyczne
Zmiana klimatu będzie nieproporcjonalnie wpływać na młodsze pokolenia. Dzisiejsze pięciolatki doświadczą o 22% więcej fal upałów niż dzisiejsze piętnastolatki. Będą musieli stawić czoła ponad dwukrotnie większej liczbie fal upałów w porównaniu do ich trzydziestopięcioletnich rodziców i ponad sześciokrotnie większej liczbie fal upałów w porównaniu do ich sześćdziesięciopięcioletnich dziadków. Ze względu na zmiany klimatyczne zwiększa się także częstotliwość susz, pożarów i cyklonów tropikalnych.
Rozwój energii odnawialnej
Jednym z kluczowych sukcesów ery Porozumienia paryskiego był szybki rozwój energii odnawialnej, zwłaszcza energii słonecznej. Elektrownie słoneczne będą uruchamiane szybciej niż oczekiwano w 2015 r., a postęp w technologii akumulatorów umożliwia magazynowanie energii do wykorzystania w nocy. Oznacza to znaczący krok naprzód w rozwoju infrastruktury czystej energii.
Jednakże: Nadal potrzebny jest postęp w sektorach takich jak transport, rolnictwo, przemysł i użytkowanie gruntów, aby dorównać postępowi w dziedzinie energii odnawialnej.
Patrzę w przyszłość
Porozumienie paryskie położyło ważne podstawy, ale osiągnięcie jego celów wymaga ciągłych wysiłków. Świat musi nadać priorytet szybkiej redukcji emisji we wszystkich sektorach.
“Mam nadzieję, że za 10 lat będziemy mogli wrócić do tego i powiedzieć, że Porozumienie paryskie zapoczątkowało szybką redukcję emisji gazów cieplarnianych. Ale aby tak się stało, musimy pracować przez następne 10 lat. ” – Costa Samaras
Najbliższa dekada zadecyduje, czy porozumienie paryskie może spełnić obietnicę dotyczącą zrównoważonej przyszłości. Aby zapobiec najgorszym skutkom zmiany klimatu, konieczna jest dalsza współpraca międzynarodowa, zmiany polityki i innowacje technologiczne.
