De afgelopen jaren is het aantal extreme weersomstandigheden toegenomen, waardoor kwetsbaarheden in de veerkracht van gemeenschappen aan het licht zijn gekomen. In augustus 2023 veroorzaakte orkaan Dora verwoestende bosbranden in Lahaina, Hawaï, waarbij meer dan 2.200 huizen werden verwoest en meer dan 100 levens werden geëist. Slechts een jaar later veroorzaakte orkaan Helene catastrofale overstromingen in Yancey County, North Carolina, waardoor 1.400 huizen verloren gingen en tien mensen om het leven kwamen. En in Kerr County, Texas, heeft een plotselinge overstroming op 4 juli 2025 zonder enige waarschuwing 135 levens weggevaagd. Deze tragedies benadrukken een groeiende trend : rampen komen steeds vaker voor, zijn intenser en ontwrichtender. De onmiddellijke nasleep wordt vaak gekenmerkt door chaos: stroomstoringen, communicatiestoringen en wanhopige zoektochten naar dierbaren.
Het kernprobleem is niet alleen de rampen zelf, maar het feit dat gemeenschappen moeite hebben om effectief te reageren in de kritieke eerste 72 uur. Dit is wanneer hulp het belangrijkst is : toegang tot onderdak, voedsel, water, medische hulp en informatie. Gezinnen hebben een betrouwbare plek nodig waar ze in geval van een crisis terecht kunnen, en bestaande systemen zijn vaak overweldigd.
Het onbenutte potentieel van scholen
Een praktische oplossing ligt in het benutten van een hulpbron die al centraal staat in elke gemeenschap: onze scholen. Scholen zijn vertrouwd, toegankelijk en vertrouwd voor elk huishouden. Met strategische planning en samenwerking kunnen ze dienen als cruciale knooppunten voor noodhulp.
Scholen bevinden zich in een unieke positie om onmiddellijke ondersteuning te bieden : parkeerterreinen kunnen verzamelplaatsen worden voor eerstehulpverleners, sportscholen kunnen functioneren als schuilplaatsen, klaslokalen kunnen dienen als distributiecentra voor essentiële benodigdheden, en cafetaria’s kunnen massale voedseloperaties verzorgen. Schoolgegevens en bestaande relaties met gezinnen maken ze tot ideale locaties voor inspanningen op het gebied van gezinshereniging. Cruciaal is dat netwerken op districtsniveau redundantie bieden: als één school beschadigd raakt, kunnen andere ingrijpen.
Hoe u het kunt laten werken
Federale instanties, zoals FEMA, bieden al richtlijnen voor de voorbereiding op noodsituaties op scholen. Hun Guide for Developing High-Quality School Emergency Operations Plans biedt een routekaart voor integratie met lokale eerstehulpverleners en opleidingspersoneel. De sleutel is om op dit fundament voort te bouwen :
- Back-upstroom en communicatie: Werk samen met nutsbedrijven en telecomaanbieders om scholen uit te rusten met generatoren en betrouwbare communicatiesystemen.
- Noodbenodigdheden: Zorg voor donaties en partnerschappen met bedrijven om scholen te bevoorraden met dekens, water, niet-bederfelijk voedsel en EHBO-benodigdheden.
- Gemeenschapseducatie: Maak gebruik van schoolevenementen, nieuwsbrieven en studentenactiviteiten om gezinnen voor te lichten over lokale noodplannen.
Voorbeelden uit de echte wereld
De effectiviteit van deze aanpak wordt al aangetoond. Nadat de orkaan Helene Yancey County, North Carolina trof, veranderde de Mountain Heritage High School in een reddingslijn, waar de herstelinspanningen werden gecoördineerd en ontheemde gezinnen werden opgevangen. Zoals een buschauffeur opmerkte: ‘We zijn gewend mensen te helpen.’
Op dezelfde manier dienden scholen in Maui als evacuatiecentra tijdens de bosbranden in Lahaina, waar ze de bevoorrading en begeleiding met het Rode Kruis coördineerden. De Maui Preparatory Academy bood onderdak aan meer dan 700 mensen en zorgde voor voedsel, kleding en medische zorg. De directeur van de school merkte op: “Wie kunnen deze taken beter uitvoeren dan de docenten? Wij organiseren dingen.”
In Kerr County, Texas, fungeerde Hunt School als een veerkrachtcentrum, dat onderdak, voedsel en douches bood aan 150 leden van de gemeenschap, terwijl het de reacties van NGO’s coördineerde en eerstehulpverleners van brandstof voorzag.
Het pad voorwaarts: een nationaal Safe Haven-programma
Om dit model nationaal op te schalen zou er een vrijwillig programma gelanceerd moeten worden om scholen uit te rusten als ‘veilige havens’. Dit programma zou zich richten op paraatheidsonderwijs voor studenten en gezinnen, en op het bieden van onderdak, essentiële benodigdheden en communicatiediensten tijdens crises. Het doel is ervoor te zorgen dat gemeenschappen bij rampen een betrouwbare plek hebben waar ze terecht kunnen voor hulp.
De auteurs, Scott Thach, John Garside en Keysha Baynes, brengen tientallen jaren gecombineerde ervaring mee op het gebied van leiderschap in non-profitorganisaties, beleidsbeïnvloeding en de ontwikkeling van strategische partnerschappen. Hun gezamenlijke expertise onderstreept de haalbaarheid van deze gemeenschapsgerichte benadering van rampenbestendigheid.
