Tien jaar na het historische Akkoord van Parijs bevindt de wereld zich op een cruciaal moment in de strijd tegen de klimaatverandering. Het akkoord stelde ambitieuze doelstellingen om de opwarming van de aarde te beperken tot “ruim onder” 2°C, idealiter 1,5°C, boven het pre-industriële niveau. Hoewel er vooruitgang is geboekt, blijven de emissies stijgen, en er is een aanzienlijke versnelling nodig om catastrofale gevolgen te voorkomen. Deze beoordeling onderzoekt de huidige stand van zaken van de overeenkomst, waar de wereld er voor staat en welke uitdagingen er nog bestaan.
Mondiale temperatuurtrends
Sinds 1970 heeft elk jaar de gemiddelde temperatuur overschreden in vergelijking met het pre-industriële basisniveau (doorgaans de tweede helft van de 19e eeuw). In 2015 lag de gemiddelde temperatuur op aarde 1,1°C boven deze basislijn, en is nu opgelopen tot ongeveer 1,3°C. 2024 brak records als het warmste jaar ooit, met een temperatuur die kortstondig de 1,5°C overschreed, maar het Akkoord van Parijs volgt langetermijngemiddelden. Projecties geven aan dat 2025 ongeveer 1,4°C boven het pre-industriële gemiddelde zal uitkomen, waardoor het een van de warmste jaren ooit zal worden.
Waarom dit belangrijk is: Stijgende temperaturen versnellen extreme weersomstandigheden, stijging van de zeespiegel en verstoring van ecosystemen. Elke vermeden fractie van een graad is cruciaal om deze effecten te verzachten.
Geprojecteerde opwarmingsscenario’s
Vóór het Akkoord van Parijs lag de wereld op koers voor een opwarming van 3,7 à 4,8 °C tegen 2100. De huidige toezeggingen in het kader van het akkoord zullen dit naar verwachting terugbrengen tot ongeveer 2,9 °C, met een waarschijnlijk bereik van 2,3 tot 3,4 °C. Hoewel dit een verbetering is, blijft dit nog steeds achter bij de doelstelling van 1,5°C.
“Elke ton doet ertoe; elke tiende graad die we vermijden doet ertoe; elk jaar doet ertoe.” – Costa Samaras, Carnegie Mellon Universiteit
Totdat de mondiale uitstoot netto nul bereikt, zullen de klimaatresultaten verslechteren. Een opwarmingsscenario van 4°C zou tegen het einde van de eeuw kunnen leiden tot 118 extra extreem warme dagen in de VS, met nog ernstiger gevolgen in andere landen. Het terugdringen van de uitstoot tot 2,6°C zou dit terugbrengen tot 88 dagen, en het beperken van de opwarming tot 1,3°C zou resulteren in slechts 58 van zulke dagen.
Intergenerationele klimaateffecten
De klimaatverandering zal de jongere generaties onevenredig zwaar treffen. De vijfjarigen van vandaag zullen 22% meer hittegolven ervaren dan de vijftienjarigen van vandaag. Ze zullen te maken krijgen met meer dan het dubbele van de hittegolven die hun vijfendertigjarige ouders ervaren, en ruim zes keer zoveel als hun vijfenzestigjarige grootouders. De frequentie van droogtes, bosbranden en tropische cyclonen neemt ook toe als gevolg van de klimaatverandering.
De opkomst van hernieuwbare energie
Een van de belangrijkste successen van het tijdperk van de Overeenkomst van Parijs was de snelle uitbreiding van hernieuwbare energie, met name zonne-energie. Zonne-energiefaciliteiten komen in 2015 sneller online dan verwacht, en de vooruitgang in de batterijtechnologie maakt de opslag van energie voor nachtelijk gebruik mogelijk. Dit markeert een aanzienlijke sprong voorwaarts in de infrastructuur voor schone energie.
Echter: Er is nog steeds vooruitgang nodig in sectoren als transport, landbouw, industrie en landgebruik om de winst op het gebied van hernieuwbare energie te evenaren.
Vooruitkijken
De Overeenkomst van Parijs heeft een cruciale basis gelegd, maar er zijn aanhoudende inspanningen nodig om de doelstellingen ervan te verwezenlijken. De wereld moet prioriteit geven aan snelle emissiereducties in alle sectoren.
“Ik hoop dat we dit over tien jaar opnieuw kunnen bekijken en kunnen zeggen dat de Overeenkomst van Parijs een snelle vermindering van de uitstoot van broeikasgassen heeft in gang gezet. Maar we moeten de komende tien jaar eraan werken om dat te verwezenlijken.” – Costa Samaras
Het komende decennium zal bepalen of de Overeenkomst van Parijs haar belofte van een duurzame toekomst kan waarmaken. Voortdurende internationale samenwerking, beleidsveranderingen en technologische innovatie zijn essentieel om de ergste gevolgen van klimaatverandering te voorkomen.
